SO SÁNH SỐ PHẬN CON NGƯỜI TRONG “CÁNH ĐỒNG LƯU LẠC” CỦA HOÀNG ĐÌNH QUANG VỚI SỐ PHẬN CON NGƯỜI CỦA DÒNG VĂN HỌC HIỆN THỰC PHÊ PHÁN ( 1930- 1945)

Trần Huyền Nhung

Hoàng Cát Diệp Linh - Sony -cháu nội

CẦN MỘT CUỘC LƯU LẠC NỮA - CUỘC LƯU LẠC TRỞ VỀ.

Văn Chinh  

 Thứ sáu, 24 Tháng 10 2008 21:44 

 Ngay trang đầu cuốn sách, tác giả đã giao hẹn rằng: “Nếu nó không hay, không hấp dẫn bạn thì tôi, với tư cách là tác giả, xin bạn hãy khoan buông xuống, mà đọc thử đoạn này. Rồi sau đó có đọc tiếp hay không, là quyền của bạn...” Đó là đoạn giới thiệu về làng quê mình qua câu thơ trong sách giáo khoa: Anh ở Vĩnh Yên lên/ Tôi trên Sơn Cốt xuống. Tôi đã đọc thử với ít nhiều tò mò và thấy dễ chịu với giọng văn thật thà, nhưng các nhân vật quái dị xuất hiện dần đã hấp dẫn tôi đến phải đọc xong cuốn tiểu thuyết mới có thể buông nó. (Tiếc rằng các cái quái dị chỉ giáo đầu ngoài màn, chứ không gắn bó gì với các nhân vật.) Người kể chuyện xưng tôi, suốt 358 trang sách không thấy nói rõ tôi là ai, nên chúng ta có thể coi đây là tự truyện của Hoàng Đình Quang, hay ít nhất, các nhân vật cũng có quan hệ mật thiết với tác giả, chính nó là một thủ pháp nghệ thuật làm nên tính hấp dẫn cho tác phẩm.

Miệt mài trên… “cánh đồng lưu lạc”

Tình cờ tôi thấy bài viết - không có tên tác giả - này trên mạng. Đọc thấy một cảm nhận rất chân thành và ưu ái với "Cánh đồng Lưu Lạc" của tôi. Cũng không biết xuất phát từ website hay blog nào, chỉ biết không phải từ những blog hay website quen với mình. Dù thế nào cũng xin cám ơn tác giả bài viết này, xin đưa lên đây, coi như một "collection" về sự ưu ái chia sẻ của các bạn. Và tôi rất muốn biết tên tác giả.(Tôi xin đưa bài này bên cạnh bài viết của nhà thơ Lê Khánh Mai, để có thể, cùng so sánh)

Miệt mài trên…

“cánh đồng lưu lạc”

18-05-2011 06:00:00

Tiểu Phương - Theo PLXH

Trên cái nền hiện thực khắc nghiệt và tàn nhẫn, những cảnh đời lẻ loi vẫn âm thầm cái mầm sống mong manh như muốn đương đầu với số phận…

        Một vụ đậu đang trổ hoa. Một rặng tre mỗi mùa thay áo - mùa hạ xanh rì, mùa xuân vàng bủng, những bông hoa tre xấu xí khô cằn rụng lã chã. Đằng sau nó, cỏ mọc biếc xanh và những cây bưởi bung hoa trắng ngát. Một con đường đất đỏ bụi lầm. Một cánh đồng bát ngát hoa thơm, hoa vàng, hoa tím, hoa trắng… chập chờn trong gió như hàng tỉ con bướm đang run rẩy. Cánh đồng chôn vùi hơn 300 sinh mạng dân làng trong chiến tranh và lại tiếp tục vùi chôn những kiếp người phiêu bạt… Cánh đồng ấy - tên là Lưu Lạc.
Vùng đất thôn quê với những con người sống bơ vơ tàn lụi, hiện thực đói nghèo và u mê khuất lấp những hình hài. Cánh đồng lưu lạc hoài thai trên cái nền hiện thực bất ổn, xê dịch đầy khắc nghiệt. Ở nơi ấy, những cảnh đời lẻ loi vẫn âm thầm mầm sống mong manh như muốn đương đầu với số phận. Viết về nông thôn, Hoàng Đình Quang cũng miêu tả cái đói, cái khát, cái tăm tối u mê nhưng tác phẩm của ông vẫn nổi bật giữa hằng trăm cuốn tiểu thuyết đương thời. Bởi lẽ ông không nói đến cái gian khổ mà nói đến sự tù túng quẫn bách. Cái nguyên nhân chính dồn đẩy con người vào đường cùng, vào vô tận của sự bế tắc là nỗi đau tinh thần chứ không phải là nỗi khổ về vật chất. Nhà văn mở cho mình một lối đi riêng trên cái phông nền ảm đạm của hiện thực, để từ đó khơi gợi và ám ảnh trong lòng người những cảm xúc khôn nguôi.

LƯU LẠC TRÊN CÁNH ĐỒNG SỐ PHẬN

Lê Khánh Mai

Đọc tiểu thuyết Cánh đồng lưu lạc, của Nhà văn Hoàng Đình Quang, NXB Hội Nhà văn 2005, Giải thưởng cuộc thi tiểu thuyết Hội Nhà văn VN 2005)            Đặt tên tiểu thuyết là “Cánh đồng lưu lạc” vừa mang ý nghĩ biểu trưng vừa có tính khái quát cao, nhà văn Hoàng Đình Quang đã mở ra một không gian nghệ thuật đặc sắc. Đó là nông thôn với hiện thực bất ổn, xê dịch, những kiếp người phiêu dạt và khát vọng nhân sinh. Cánh đồng lưu lạc “theo nhiều người già kể lại có lẽ nó được khai phá bởi những người dân lưu lạc tứ xứ kéo đến đây”( trang 12). Lời giải thích lịch sử cánh đồng đã dự báo về những cuộc hành trình nối tiếp nhau đi tìm bản thể. Nền văn minh nông nghiệp Việt Nam tự bao đời vốn ở trạng thái tĩnh, ao tù nước đọng, cây đa bến nước sân đình…Nhưng trong thực tế từ xa xưa cho đến bây giờ nông dân vẫn thực hiện những cuộc di dân tìm miền đất mới. Họ ra đi mong thoát cảnh đói nghèo, u mê, trì trệ, tìm câu trả lời cho số phận, nhưng thôi thúc từ trong sâu thẳm là khát vọng sống, khát vọng làm người. Nhân vật Hoan,  thầy giáo làng xuất thân từ nông dân đã chỉ ra căn nguyên sâu xa của cảnh đời lưu lạc: “Làm ruộng…một thứ lao động truyền đời, bán lưng cho trời, bán mặt cho đất. Không. Tôi không nói đến cái gian khổ…tôi nói đến sự tù túng, quẫn bách của thói nhà nông” (trang 25). Thì ra, không phải nỗi khổ thể chất mà chính là nỗi đau tinh thần đã dồn đuổi con người quăng quật, xô đẩy trong dòng đời biến động, bất trắc và vô tận.

BÀI THƠ “CHIÊM BAO” CỦA HOÀNG ĐÌNH QUANG .

CHIÊM BAO

Chiêm bao cơm nắm, muối vừng
Bao nhiêu trầm tích để gừng đừng cay?

Chim trời thả bóng vào mây
Ngẩn ngơ thả nhớ vào ngày xa em.

Áo lành sợi chỉ buông rèm
Người đi phương ấy mà đem hương về
Trốn vào sau giậu tái tê
Tơ hồng giăng suốt bốn bề lặng im.

Chiều đi bóng đổ im lìm
Hằn trong cõi một trái tim bộn bề.
Ước mình còn được u mê
Tâm tâm niệm niệm mà về cõi dương.
Tàn đêm chạnh phải khói sương
Còn nguyên một chuyến hoang đường với nhau.

                                                                            
Hoàng Đình Quang 

CHIÊM BAO

Chiêm bao cơm nắm, muối vừng
Bao nhiêu trầm tích để gừng đừng cay?

Chim trời thả bóng vào mây
Ngẩn ngơ thả nhớ vào ngày xa em.

Áo lành sợi chỉ buông rèm
Người đi phương ấy mà đem hương về
Trốn vào sau giậu tái tê
Tơ hồng giăng suốt bốn bề lặng im.

Chiều đi bóng đổ im lìm
Hằn trong cõi một trái tim bộn bề.
Ước mình còn được u mê
Tâm tâm niệm niệm mà về cõi dương.
Tàn đêm chạnh phải khói sương
Còn nguyên một chuyến hoang đường với nhau.

                                                                           

NGÀY VALENTINE VÀ HOA HỒNG

Anh mua một cành hoa hồng
Cành hoa hồng đầu tiên
Từ khi anh biết có ngày Valentine!
Tặng em!
Đặt lên bia mộ.

Khi tay trao tay anh vô tình không tin vào
Những - bông - hoa - phù - phiếm.
Giờ không còn nắm được tay nhau
Hoa tặng em phải nhờ hương khói.
  Đám cưới không hoa
Em không buồn, không hỏi
Ngày đưa em đi xa
Hoa tiễn em chật lối.

Cho đến hôm nay anh mới mua một cành hồng.
Lặng lẽ thả về chín suối.
Em có nhận được không?

14-2-2011

BÀI CA HY VỌNG

BÀI CA HY VỌNG

Sáng tác: Văn Ký

Trình bày: Khánh Vân

CÁM ƠN BẠCH DƯƠNG

1-     Sự ra đi của chị Hạnh (vợ của anh Hoàng Đình Quang): Mặc dù thời gian gần và tiếp xúc với chị tuy không nhiều nhưng để lại cho mình những ấn tượng khó phai, chị là người "khai hóa" cho mình về việc "hội nhập" với phong cách làm việc, cách ứng xử với sinh viên và đồng nghiệp ở "nhà" mình sau hơn hai mươi năm mình đã quá quen với cuộc sống, học tập và làm việc ở "xứ người". Bây giờ mỗi khi có những tình huống ứng xử liên quan đến lời khuyên của chị, mình vẫn thấy nao lòng và thầm cảm ơn chị đã cho mình vốn tri thức trong "sách không chữ" của cuộc đời. Mình luôn  day dứt vì chưa kịp cùng chị đi Côn sơn vào tháng 8-2010 như lời hứa đầu năm với chị và  lời hẹn khi nào chị khỏe sẽ mời chị cùng tham gia làm dự án! Biết tin chị mất, mình khóc tu tu như một đứa trẻ. Sự ra đi của chị làm mình vừa thương vừa tiếc nuối. Cầu cho hương hồn của chị được an nghỉ ở cõi vĩnh hằng.
NHỮNG SỰ KIỆN GÂY SỐC CHO BẠCH DƯƠNG

(Bạch Dương - Đào Thị Phượng)
Ảnh : Bạch Dương đến thăm gia đình anh HĐQ dịp Tết Canh Dần - 2010.

Từ trái sang: Hoa Huyền - Hoàng Đình Quang - Bạch Dương - Ng Thị Bích Hạnh

Cảm Tạ

CẢM TẠ 
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn vô tận từ sâu thẳm trái tim mình
đến các bạn bè của tôi, các anh chị và các bạn của tôi, đã:
- Giúp đỡ chúng tôi về vật chất, công sức...
- Đến viếng và chia buồn
- Gửi vòng hoa và phúng điếu.
- Gửi thư, gửi điện, gọi điện và nhắn tin
- Đưa tiễn
vợ tôi là

NGUYỄN THỊ BÍCH HẠNH 
Qua đời ngày 18-8-2010 (tức 9-7 năm Canh Dần)
Tiếc là không còn lời nào để nói cho trọn lòng biết ơn của tôi, của các con, cháu tôi.
Xin các bạn, các anh chị nhận từ chúng tôi một lời đáp ân tình.
HOÀNG ĐÌNH QUANG

________________________________________________________

Hài hước

HÀI HƯỚC

Li-ep Tôn-xtôi

Có hai người bạn thân nhau như ruột thịt, cùng san ngọt sẻ bùi, cũng như đắng cay buồn khổ. Đi đâu, làm gì cũng có nhau. Họ hợp nhau về nhiều thứ, đặc biệt là tính hài hước.

Một hôm hai người cùng vào rừng. Đang đi, chợt một con Cọp to lớn hung dữ xuất hiện. Một người nhanh chân trèo lên một cây cao. Người kia hốt hoảng không kịp leo lên, mà lại vấp phải một sợi dây rừng, ngã ra đất, bất tỉnh.

Con Hổ đi tới, chậm chạp ngửi lên thân thể, rồi kề mõm dừng lại chỗ tai người bị ngã khá lâu. Một lúc sau thì nó bỏ đi. Dã thú cũng không nỡ ăn thịt người đã "ngã ngựa".

Từ trên cây, người bạn kia nhìn thấy hết, khi chắc chắn con Cọp bỏ đi đã xa, mới tụt xuống, lay người bạn. Người bạn tỉnh lại, thấy bạn mình đang hiện diện trước mặt, mới biết mình còn sống.

Người bạn từ trên cây nheo mắt cười với bạn:

- Tớ thấy con Hổ nó nói thầm vào tai cậu. Nó nói gì thế?

Người bạn cũng mỉm cười đáp lại:

- Nó nói: "Lúc nguy nan, bạn hữu chớ bỏ nhau".

Mi Ki - Truyện ngắn

MIKI
TRUYỆN NGẮN

Cả nhà tôi ai cũng cưng Miki!
Miki là con chó đẹp và khôn. Mỗi khi ba tôi ra lệnh cho nó làm một cái gì đó, bao giờ Miki cũng lặng lẽ ra chiều suy nghĩ rồi hất nhẹ mớ lông trước trán, lòa xòa xuống mắt rồi mới thi hành mệnh lệnh một cách hoàn hảo. Nó biết ba tôi là ông chủ, người có quyền lực tối thượng trong căn nhà này. Còn khi tôi bảo nó làm việc gì, như đi lượm trái banh chẳng hạn, thì nó vui vẻ làm theo ngay, nhưng thường không đến nơi đến chốn. Nó hay giỡn mặt tôi!

Trai_tim_em_waltz.wmv

Những người lạc lõng - Truyện ngắn

NHỮNG NGƯỜI LẠC LÕNG

Truyện ngắn

Buổi chiều, cơ quan hơi vắng. Khách thưa! Phóng viên về nhà viết bài, hoặc nhóm họp nhau ngoài bãi sông, gầy độ nhậu. Nhóm kỹ thuật thì 7 – 8 giờ tối mới “mise en page”, phơi kẽm…

Thu Trang xem lại kế hoạch trong tuần, định khép cửa chạy sang phòng Tổng biên tập xin điều chỉnh mấy chỗ thì có tiếng gõ cửa. Tiếng gõ rụt rè, đích thị người lạ. Chị ngẩng lên, nói to:

- Cửa mở đấy! Cứ vào…

Thấy nắm đấm nhúc nhích nhưng cánh cửa vẫn đóng, Trang đứng dậy đi ra mở cửa. Một khuôn mặt thanh niên đỏ phừng, lấm tấm mố hôi. Quen không nhỉ?

- Vào đi em…

- Cô… Cô nhớ cháu không?

WALTZ

(VALSE)

*

TRUNG TÂM CHẤP BÚT "THỜI ĐẠI"

TRUNG TÂM CHẤP BÚT THỜI ĐẠI RA ĐỜI

CHỊ THIẾT NGƯNG

CHỊ THIẾT NGƯNG

Nhà văn nữ Trung Quốc Thiết Ngưng sinh ăm 1957. 49 tuổi (năm 2006) chị được bầu làm Chủ tich Hội Nhà văn Trung Quốc. Thiết Ngưng là vị chủ tịch thứ 3 trong lịch sử nền văn học cộng sản TQ, mà tiền nhiệm là hai nhân vật cực kỳ to lớn: Mao Thuẫn và Ba Kim.

Thiết Ngưng viết văn xuôi, truyện ngắn, tiểu thuyết.

Xin trích một đoạn văn của Thiết Ngưng:

"...Kiều ôm thằng Hữu. Thằng Hữu cảm thấy Kiều ôm rất chặt, tim nó đập mạnh hơn.

Kiều buông thằng Hữu ra, ghếch chân lên sập, chống tay nằm nghiêng, đưa mắt nhìn thằng Hữu nói:

- Lên đi chứ.

Thằng hữu cũng ghếch chân lên sập. Kiều bắt đầu cởi cúc áo.

Thằng Hữu cũng cởi cúc theo.

Kiểu cởi hẳn áo.

Thằng Hữu cũng cởi áo.

Kiều nằm xuống kéo cái chăn đơn đắp lên người mình, rồi vén chăn bảo thằng Hữu chui vào chăn.

Thằng Hữu chui vào chăn, sờ thấy cặp đùi Kiều để trần. Cặp đùi để trần của Kiều chà vào quần thằng Hữu. Kiều nói:

- Sao mày không cởi quần ra mà chỉ cởi áo, không muốn chơi à? Đã nói rồi thôi.

- Thế này thôi, đắp chăn cởi quần hay không thì ai nhìn thấy. Thằng Hữu nói.

Không phải là để cho ai nhìn, mà để chúng mình chơi. Đây là chuyện của hai ta.

Thằng Hữu vẫn không chịu cởi. Kiều giúp nó cởi dây rút. Thằng Hữu nói:

- Đừng cởi, Kiều làm buồn lắm. Để em tự cởi.

Kiều sờ khắp người thằng Hữu đang trần truồng. Thằng Hữu nói:

- Rồi sao nữa?

Kiều nằm ngửa nói:

- Tao nằm thế này, mày phải làm gì lẽ nào không biết? Chuyện chó mèo cũng biết làm.

Thằng Hữu thoáng hiểu, nhưng nó cứ nằm ngử bất động, hai tay kẹp chặt.

Kiều sờ soạng khắp người thằng Hữu, sờ đến một chỗ bỗng tay Kiều dừng lại, hỏi:

- Mày thử nghĩ xem, tại sao chỗ này của mày lại thừa ra, mà của tao lại không có? Tại sao lại thừa ra, tại sao lại không có? Tao nói mà mày vẫn không biết à? Đồ ngu, ngu chết đi được! Sau này liệu tao còn cần máy nữa không?

Kiều vừa nói, tay vẫn ấp vào chỗ ấy của thằng Hữu, thằng Hữu thấy chỗ ấy của nó có bàn tay của Kiều; Kiều lật người thằng Hữu lại..."

(Mùa Hái bông)

(Kiều là cô bé 15 tuổi, còn Hữu là chú bé 10 tuổi)

"Chúng tôi sang một gian khác, tôi lột hết áo quần của Hoà ra, tôi cũng cởi hết, vào thật sâu, cho đến khi chúng tôi biến thành hai con khỉ bằng đất, chúng tôi trần trưồng lấm lem ngồi ở giường, đầu óc tôi cảm thấy Hoà thật đáng thương. Nhưng Hoà lại tỏ ra thoả mãn, hai bầu vú lấm lem vẫn vểnh lên trước ngực, lúc quay bên này, lúc ngoắt bên kia..."

(Đối diện - truyện ngắn)

...

Còn nhiều đoạn như thế lắm.

Rất may cho Thiết Ngưng là chị sinh ra ở Trung Quốc. Ở đât nước tôi mà viết như thế chắc chắn là bị nhà quản lý lên án, bị báo chí "chân chính" chế biến để tiêu hoá rồi, làm gì có chuyện được giữ chức Chủ tịch Hội nhà văn và ung dung vào ngồi ghế đại Lễ Đường Nhân dân Trung Nam Hải với tấm thẻ: Uỷ viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc?

Làm nhà văn ở một nước lớn cũng sướng thật!

Ngả mũ! Ngả nón!

Hợm... mép!

 

HỢM MÉP (!)

Tôi đọc trong blogs, thấy có bài chê trách và phản đối đám tang của một ông quan rùm beng. Bài ấy nhằm phê phán thói xấu của người có tiền, lúc chưa chết thì thoắt cái rút túi 2 triệu ra, khi chết thuê dàn kèn trống đắt tiền, um sùm. Lúc còn sống thì không tôn giáo, khi chết đi lại cầu kinh, tụng niệm. Đó là loại người “hợm tiền, hợm của”.

Tôi lại đọc bài khác thấy nhà báo phê phán “nude từ thiện”. Ấy là các cô gái sẵn có sắc, có đùi, có bướm… tụt quần ra để làm đủ thứ, trong đó lại đi “làm từ thiện”. Thứ đó gọi là hợm gì? Tôi tạm đặt là “hợm đùi, hợm… vú”.

Còn có lọai hợm gì nữa nhỉ?

Tôi đem chuyện này ra quán cà phê, nói chuyện với một anh cựu nhà báo, lớn tuổi hơn tôi, từng làm báo với nhau, giờ anh về hưu. Anh nghe xong, mỉm cười:

- Cậu nghe câu chuyện này nhé?

Có ba người phụ nữ. Bà A: tắt kinh; Bà B: tiền mãn kinh: Bà C (chị C) “còn trong đội tuyển”, ngồi tranh luận  với nhau. Đề tài cũng rất … hấp dẫn: dương vật được cấu tạo bằng gì? Vì “cùng một sự vật tồn tại nhiều góc nhìn khác nhau” nên:

- Bà A : bằng thịt!

- Bà B: bằng gân.

- Chị C: bằng xương.

Cuộc tranh luận bất phân thắng bại. Đến nỗi, các bà phải nhờ đến… quan tòa. Quan “phụ mẫu chi dân” là một người thanh liêm, từng trải, nhận xử vụ này. Lần lượt ông cho gọi các “đương sự” vào phòng kín để… giám định bằng thực tế của…chính quan, cho nó khách quan.

Bà A vào trước. Sau khi “kiểm tra”, nhìn quan hớn hở: “Bẩm quan, “nó” bằng thịt đấy ạ. Quan gật đầu, bảo mõ tòa: “Ghi vào: bằng thịt!”.

Kế đến bà B. Bà B: thưa quan lớn, đây là gân chứ ạ? Quan gật đầu: “Mõ tòa đâu, ghi lại: “bằng gân”.

Người sau cùng là chị C. Chị này còn trẻ, lại nóng nảy, xông ngay vào… giám định quan lớn.  C “thao tác” vài cái, nhìn vào đôi mắt lim dim của quan tòa mà hỉ hả: “Chả bằng xương thì bằng gì đây? Thưa quan!”. Quan tòa gật đầu, nhìn sang anh mõ tòa: Bằng xương chứ gì nữa mà không ghi biên bản?!”.

Tóa phán: Cả 3 đều đúng!

            Tôi nhìn ông bạn, lắc đầu:

- Bịa quá!

- Nhưng mà cái ông quan tòa “của tớ” cũng là một tay hợm… Là-vì-rằng-thì-là y tưởng y có quyền nói, thì nói gì cũng được. Đó là bệnh hợm…

- Hợm gì?

- HỢM MÉP!

CHẲNG PHẢI SỪNG, CŨNG PHẢI TAI

Chúa Sơn Lâm đang đi dạo trong rừng thì một con vật nào đó chạy ngang qua vô ý, để sừng của mình đâm phải sườn của Chúa Sơn Lâm. Bực mình, Chúa Sơn Lâm ra sắc lệnh:  "Nội trong 3 ngày tới, tất cả những con vật nào có sừng, đều không được phép cư trú trong khu rừng của ta".
Một buổi chiều, Thỏ đến bên bờ suối, lòng trĩu buồn nói với các bạn:
- Xin từ biệt các bạn! Mình phải đi...
- Sao vậy? Lệnh chỉ đuổi những ai có sừng thôi mà? Bạn có sừng đâu?
- Bạn không thấy đôi tai dài của tôi sao?
- Nhưng mà tai chứ có phải sừng đâu?
Thỏ vẫn nghẹn ngào:
- Tôi hiểu chúa Sơn Lâm! Khi mà các Ngài đã điên lên, thì không cần phân biệt sừng hay tai! Cứ cái gì dài dài là đuổi...
(La Fontaine)
Tục ngữ quê tôi có câu "Chẳng phải đầu cũng phải tai". Tôi hiểu nghĩa câu ấy là khi xảy ra đánh nhau, thì đừng luẩn quẩn ở đó, dù anh không là thủ phạm, dù không tham gia, nhưng vẫn có thể bị đánh oan.
Khi lớn lên, đọc La Fontaine, tôi gặp bài thơ này (chuyện trên đây), tôi lại thấy ra 1 câu tục ngữ khác: "Chẳng phải sừng cũng phải tai". Không biết hai câu này có chung họ hàng, gốc gác gì không, nhưng cũng thấy thật ngậm ngùi cho số phận thần dân.